FIN DO CURSO 2008/2009

Coa chegada do mes de xuño, rematamos un novo curso da materia de Introducción á Cooperación para o Descenvolvemento. Desexamos que fose do agrado de todos os participantes, tanto alumnos como voluntarios, e que se cumprisen os obxectivos do mesmo:

- Comprender mellor a realidade do mundo.
- Coñecer as causas dos desequilibrios que nel existen.
- Adquirir unha visión máis respetuosa e comprensible coa diversidade étnica, cultural e relixiosa que nos rodea.

Como consideración final de despedida citaremos as palabras coas que Mario Benedetti reflexiona sobre o papel da xuventude no mundo actual:

Que les queda por probar a los jóvenes
en este mundo de paciencia y asco?
Sólo grafitti? rock? escepticismo?
también les queda no decir amén
no dejar que les maten el amor
recuperar el habla y la utopía
ser jóvenes sin prisa y con memoria
situarse en una historia que es la suya
no convertirse en viejos prematuros.

Qué les queda por probar a los jóvenes
en este mundo de rutina y ruina?
cocaína? cerveza? barras bravas?
les queda respirar, abrir los ojos
descubrir las raíces del horror
inventar paz así sea a ponchazos
entenderse con la naturaleza
y con la lluvia y los relámpagos
y con el sentimiento y con la muerte
esa loca de atar y desatar.

Qué les queda por probar a los jóvenes
en este mundo de consumo y humo?
vértigo? asaltos? discotecas?
también les queda discutir con dios
tanto si existe como si no existe
tender manos que ayudan, abrir puertas
entre el corazón propio y el ajeno
sobre todo les queda hacer futuro
a pesar de los ruines del pasado
y los sabios granujas del presente.

Mario Benedetti.

11ª SESIÓN: (26 de maio de 2009)

Nesta derradeira sesión, Vanessa Míguez Martín, antropóloga de profesión, escomezou a súa ponencia cunha pequena dinámica que tiña por finalidade coñecer os prexuízos e datos daqueles países que teñen maior múmero de emigrados no noso entorno.

Posteriormente, tocou conceptos que xeraron controversia entre os asistentes e que provocaron un interesante debate, termos como extranxeiro, emigrante, inmigrante, costumes culturais fronte a dereitos humanos, etc ...

Finalmente os conceptos de diversidade cultural, multiculturalidade e interculturalidade convidaban a replantexase a toleracia, o respeto e o racismo existente na nosa sociedade, tendo en conta que un mesmo feito se pode ver de moitas visións diferentes, e segundo a posición na que se atope o visionario, todas elas válidas sempre e cando prevaleza o respeto e a tolerancia duns seres a outros.

Para rematar, realizouse a "dinámica dos cubos" coa que se pretende facilitar unha mellor comprensión dos procesos de producción e sistema de intercambio comercial entre países industrializados e países en vías de desenvolvemento.

10ª SESIÓN: (19 de maio de 2009)

Virginia Romero Sobral (ex colaboradora do IGADI) impartiu unha charla relacionada coa historia dos proxectos de Cooperación; nela, fixo especial fincapé nos conceptos base da organización, a formación e o funcionamento dos diferentes factores actuantes dentro da elaboración e posta en funcionamento dun proxecto destas características.

Posteriormente, Enrique Peña González (UDC) falou sobre a Axuda Oficial para o Desenvolvemento, para o que empregou constantes comparativas entre os diferentes paises, a diferente porcentaxe do seu PIB para axuda para o desenvolvemento que lle adica cada un deles, chegando a conclusión de que os que máis lle adican son os estados do norte de Europa.

Ademais, axudounos a poñer en coñecemento a maneira de inversión desas porcentaxes de axuda desentramando as redes gubernamentais.

9ª SESIÓN: (5 de maio de 2009)

Na sesión de hoxe, recibimos a visita de Francesc Cortada Hindersin (Intermón Oxfam) que abordou o tema relacionado coa Axuda en Emerxencia, presentando as diferentes funcións e factores implicados no tema. Ademáis expuxo argumentos para reflexionar sobre o modo máis correcto de abordar estas situacións nas que tamén se require colaboura dos organismos que se ocupan desta rama da cooperación. Tamén fixo mención aos erros máis frecuentes que comete a grande maoría da poboación ao reaccionar ante unha catastrofe.

A continuación recibimos a visita de Lorena Rilo (OCV) que nos informou das formas de cooperación que existen a da Oficina de Cooperación en Voluntariado da UCD.

Por outra banda, trala ponencia, fixose a "dinámica de Axentes de Cooperación", a través da que os alumnos interpretaron un papel determinado defendendo os intereses do organismo ao que cada un representaba, deste xeito, tivo lugar un interesante debate no que se puideron comprobar as distintas posturas a favor e en contra da construcción dunha presa no Brasil.

8ª SESIÓN: (28 de abril de 2009)

Na ponencia de hoxe, Blanca Rodríguez Rodríguez (Implicadas) explicounos a orixe, funcionamento e importancia dos microcréditos que fan posible a posta en marcha de pequenos proxectos que idean os grupos que os solicitan.

O microcrédito é unha forma de axuda nacida hai 30 anos na India, e está enfocada prioritariamente a grupos de mulleres, debido as condicións salariais, de segregación e de violencia nas que viven.

Ademáis disto, expúxonos o funcionamento dos "Grupos de aforro" que son pequenos grupos de mulleres autosuficientes que se organizan para aforrar, tendo así un sustento para poder seguir invertindo sen necesidade de caer na trampa dos prestamistas e usureiros.

Ambas formas de axuda distan moito de quedar só en melloras económicas, dado que supoñen a creación dunha rede social de formación e de integración das mulleres na sociedade, xogando un papel importante na eliminación dos estigmas sociais que as rodean.

Posteriormente proxectouse "Semente", un audiovisual mostra, a través das experiencias vitais das mulleres da Índia, as melloras que supuxeron nas súas vidas os grupos de aforro, e como coa axuda do "boca a boca", cada día son máis as mulleres que se agrupan para solicitar microcréditos e axudarse mutuamente.

Tralo descanso proxectouse o documental "Una nube sobre Bhopal" e entregouse a correspondente práctica que se recollerá se recollerá na vindeira sesión do 5 de maio de 2009.

Finalmente fíxose un debate aberto para expoñer os diversos puntos de vista e opicnións xurdidas na dinámica do Xuizo de NIKE.

RECOMENDACIÓNS:

LIBROS:


TÍTULO: Era medianoche en Bophal
AUTOR: Dominique Lapierre e Javier Moro
ISBN: 9788408042389
SINOPSE: Esta obra constitúe un minucioso relato da traxedia, empregando como eixe conductor a unha das familias de chabolistas afectadas pola nube tóxica que acabou coa vida de miles de seres humanos o 3 de decembro de 1984. É o produto dun magnífico, profundo e dificultoso traballo de investigación que ten en conta o desenvolvemento cronolóxico dos acontecementos que derivaron na catástrofe, o contorno social e cultural en que esta se produce e as consecuencias inmediatas e posteriores que representou para unha comunidade dun millón de habitantes nun país como a India. Esta obra é, por outra parte, un berro de alarma e unha advertencia do que representan algúns avances industriais e os seus efectos sobre as persoas e o medio ambiente, nun mundo onde non en todas partes a vida humana e o contorno natural non teñen, disque, o mesmo valor. Por último, "Era medianoche en Bhopal" é unha reclamación moral de xustiza en nome dos centos de milleiros de afectados nesta traxedia. Como lección maxistral de solidariedade, os autores implicáronse na reparación dos danos e financian co froito do seu traballo varias accións humanitarias en Bhopal.

PRENSA:

Así contaba a prensa da época a catástrofe de Bophal:

Centenares de muertos en la India al producirse una fuga de gases venenosos de una fábrica de pesticidas
Artigo publicado no xornal El País o 4 de decembro de 1984
Bophal: confusión, contradicciones e interrogantes
Artigo publicado no xornal El País o 13 de decembro de 1984

7ª SESIÓN: (21 de abril de 2009)

A sesión escomenzou coa realización da enquisa avaliadora da primeira parte da asignatura.

Posteriormente xerouse unha mesa redonda para tratar o tema do Comercio Xusto, nela participaron Clara Raposo González (A cova da Terra), Carmen Beltrán Moreiras (Intermón Oxfam) e María Paz Gutiérrez (Solidariedade Internacional). Tras explicarnos o concepto de Comercio Xusto, cada unha das ponentes explicounos a diferentes formas de tratalo.

Por exemplo, IO e Solidariedade Galega, comercian só con productos do Sur pero IO, por ser ONG meirande, funciona como exportador tratando directamente cos productores, mentres que Solidariedade xestiona os pedidos a través de IO. Por outra banda, A cova da Terra traballa tanto con productos do Sur como do Norte.

Tras resolver dúbidas que ían xurdindo, todas as ponentes fixeron fincapé na necesidade dun consumo responsable mercando por necesidade máis que por sociedade.

Trala mesa redonda fíxose unha degustación de productos de Comercio Xusto.

Finalmente púxese en marcha a representación do Xuizo de NIKE.

6ª SESIÓN: (14 de abril de 2009)

Baixo o título de "Desenvolvemento sostible" Pedro Vega Marcote (UDC) amosounos o despilfarro enerxético existente na nosa sociedade consumista actual. Ademáis de realizou unha análise desesperanzadora do futuro que lle espera ó planeta Terra de seguirmos nesta tendencia.

Posteriormente realizouse o cálculo da "Pegada ecolóxica" que cada individuo deixa no planeta. O ponente, tamén deu unhas pautas para Reducir o gasto enerxético, Reutilizar os materiais e Reciclar correctamente os residuos.

Finalmente, seguiuse coa preparación da dinámica do Xuizo de Nike, actividade que se escenificará na vindeira sesión do 21 de abril de 2009.

RECOMENDACIÓNS:

LIBROS:

TÍTULO: Nuestra huella ecológica.
AUTOR: Mathis Wacketnagel e William Rees
ISBN: 9562824055
SINOPSE: Esta obra aborda o debate sobre sustentabilidade e introduce unha nova e revolucionaria forma de determinar o impacto da humanidade sobre o planeta Terra. Está organizado de maneira didáctica con táboas e ilustracións provocadoras que clarifican os conceptos presentados, converte temas complexos en formas gráficas: como a capacidade de carga, a sustentabilidade, o uso de recursos, a disposición de refugallos, e outros temas; que fan deste libro un texto apto para calquera lector.

PELÍCULAS:
TÍTULO: Una verdad incómoda.

AUTOR: Al Gore

SINOPSE: O polémico documental de Al Gore no que se dan datos tan sorprendentes sobre o Cambio Climático.



TÍTULO: Espigadoras.

AUTOR: Agnès Varda

SINOPSE: A francesa Agnès Varda pretende contar un conto tomando como punto de partida a triste y crúa realidade dos que sobreviven grazas aos nosos resíduos.




PÁXINAS WEB:

Reciclaxe e medioambiente na Coruña
Todo o que precisas saber sobre o reciclaxe e as iniciativas de medio ambiente de A Coruña.
Cero CO2
Iniciativa para o coidado do clima.
Ecoloxistas en Acción
Consellos sobre como frear o Cambio Climatico.
Grupo Intergubernamental de Expertos sobre o Cambio Climático
Datos oficiais sobre o Cambio Climatico.
Enerxías renovables
O periodismo das enerxías limpas.
Asociación de productores de enerxías renovables
Centro de investigaciós enerxéticas, medioambientais e tecnolóxicas
Recicla vidro
Datos sobre a reciclaxe.

5ª SESIÓN: (31 de marzo de 2009)

A sesión deu comezo coa proxección do documental "Dueños de nada" que reflexa a marxinalidade e a miseria existente do barrio de El Vacie de Sevilla pero que é unha realidade extrapolable a moitas outras cidades do 1º mundo.

O filme serviu e introducción á ponencia de Alberto Varela García (UDC) que comentou a situación que se está a vivir en asentamentos deste tipo situados na cidade da Coruña. Tamén incidiu nas necesidades reais da gran cantidade de familias afectadas por esta situación.

De seguido, tomou a palabra Ramón Pérez Basich presidente da "AA.VV. O Campanario" de O Portiño quen se lamentou de que non exista un compromiso real por parte das autoridades para erradicar o problema de marxinación e precariedade coa que conviven moitas familias en asentamentos da Coruña.

Ademáis engadíu que as institucións tan só se acordan desta problemática situación cando hai que acometer actuacións sobre o territorio como no recente caso da construcción da 3º rolda ao seu paso por Penamoa. Un asunto que recorda moito ao acontecido hai xa máis de 20 anos cando para a construcción do hipermercado "El Corte Inglés" na zona de Catro Camiños moitas destas familias que habitaban neses terreos foron realoxadas en Penamoa, daquela (igual que na actualidade) prometéndolles que ese traslado era provisional. Coa perspectiva do tempo agora pódese concluir fácilmente que realmente o único que pretendía a Concello da Coruña gobernado naquel momento por Francisco Vázquez era quitarse de enriba o grave problema sen considerar as posibles solucións.

Ramón Pérez, mencionou tamén que a errónea vinculación que xeralmente soe facerse entre a xente que habita en este tipo de asentamentos con problemáticas como drogas ou delincuencia, provocan condutas racistas que se desatan por exemplo cando unha destas familias resulta agraciada cunha vivenda de VPO, segundo a súa opinión, en contra do que poida pensarse, estas persoas soen ser xente humilde e traballadora e que precisamente á hora de tentar acceder a un posto de traballo, inflúe negativamente o factor de habitaren en tales circunstancias. Tamén se referiu á importancia de que os habitantes destes poboados marxinais sexan conscientes, por exemplo, da importancia de escolarizar aos seus fillos, entre outros factores tamén importantes.

Finalmente, e despois do descanso repartiuse a todos os alumnos a actividade sobre o Sahara que se recollerá na vindeira sesión do 14 de abril de 2009.

RECOMENDACIÓNS:

INFORME:

TÍTULO: El Subdesarrollo en Nuestras Ciudades.
AUTOR: Alberto Varela

[Preme aquí para acceder ao informe completo elaborado por Alberto Varela]

4ª SESIÓN: (24 de marzo de 2009)

A ponencia prevista para esta sesión, na que se ían abordar os temas relacionados coa "Axuda Oficial para o Desenvolvemento", tivo que ser aprazada pola indisposición que impediu a asistencia do ponente Enrique Peña González (UDC).

No seu lugar proxectouse un documental producido por Luís Miguel Domínguez titulado "Akuntsu: El fin del mundo" que nos mostrou a cara máis crúa da globalización: a desaparición da biodiversidade xenética e cultural das tribus da selva brasileira.

Logo do descanso explicouse a práctica relacionada co Colonialismo que se recollerá (e cada grupo expoñerá) na vindeira sesión do 31 de marzo de 2009.

A continuación proxectouse a curtametraxe "Binta y la gran idea" onde se demostra como coas pequenas ideas tamén se pode cambiar o mundo que nos rodea tomando o mellor do sur e o mellor do norte.

3ª SESIÓN: (17 de marzo de 2009)

Baixo o título de "Software Libre" o ponente Andrés Maneiro Boga (IGALIA) plantexou tres ideas básicas que conclúen na análise do perigo das patentes que supoñen unha ameaza para o desenvolvento humano, limitando a entrada de novos competidores no sistema impedindo así
o investimento en innovación dun país.

Posteriormente, Francisco Javier Tsao Santín expuxo a necesidade do software libre cos seus pros e contras, profundizando en casos específicos que fan posible o seu emprego en proxectos de cooperación ao estaren exentos do pago de licenzas.

Na derradeira parte da sesión proxectouse o documental "Los amos del mundo", que realiza unha análise sobor da democracia liberalista, o papel do BM e do FMI ante as grandes empresas e as consecuencias que sofre o pobo polo sistema capitalista e corrupto no que vivimos mediante a visión de diversos membros da comunidade intelectual internacional, como Samí Nair, Eduardo Galeano, etc… Chegando á conclusión de que "podemos escoller a salsa coa que somos cociñados pero non que non nos cociñen".

Para complementar a comprensión do filme repartiuse a práctica sobre o mesmo, que se recollerá o 24 de Marzo de 2009.

RECOMENDACIÓNS:

PÁXINAS WEB:

Para ampliar información sobre o tema de Sofware Libre podedes consultar as seguintes ligazóns:

Coñecemento Aberto
Cooperación para o desenvolvemento, Software Libre e os novos meios dixitais son algunhas das cousas que se tratan neste blog.
O bazar de Nes
Pensando en rede, Filosofía Open-Source.
No Solo Software
Algo máis que Software Libre.

2ª SESIÓN: (10 de marzo de 2009)

O ponente convidado para esta sesión foi Roberto Mansilla Blanco (IGADI) que analizou o pasado, presente e futuro de América Latina. Expuxo a situación actual dos principais países que a compoñen aportando datos de interese e analizando os retos aos que se terán que enfrontar no futuro.

A continuación todos os alumnos realizaron a enquisa inicial sobre conceptos da materia.

E de seguido, procedeuse á entrega e explicación da práctica do PIB que se recollerá o 17 de marzo de 2009.

A parte máis lúdica chegou coa realización da "dinámica do Mapa de África".

Dividiuse a clase en 5 grupos de 7 persoas cada un que se redistribuiron pola aula.

Déuselles un mapa de África no que tiñan que identificar cada un dos países acompañado da bandeira do seu colonizador. Unha actividade moi útil para comprobar os coñecementos xeográficos e culturais sobre o tema e así poder reflexionar.

Finalmente explicouse o mapa de Peters e demáis proxeccións nas que se pode comprobar e reflexionar sobre as distintas distribucións mundiais en temas como a analfabetización feminina, os usos da auga, o desemprego, etc...

1ª SESIÓN: (3 de marzo de 2009)

A sesión deu comezo coa presentación dos profesores responsábeis da asignatura, Enrique Peña e José Anta que expuxeron de forma breve a finalidade, forma e programa da mesma, recalcando a asistencia á clase como peza fundamental para aprobar por curso. Logo presentouse Lorena Rilo, responsable da Oficina de Cooperación e Voluntariado da Universidade da Coruña (OCV), que informou sobor do seu funcionamento e animou a visitar a súa sede sita na facultade de Socioloxía.

De seguido tomou a palabra Enrique Sáez Ponte presentando a súa ponencia titulada “Comercio e Desenvolvemento” onde analizou, dun xeito máis ben técnico, as relacións existentes entre o comercio e o desenvolvemento dende o pasado ata a actualidade nas diferentes civilizacións. Ademais tentou dar unha valoración das causas da crise global actual e das suas consecuencias e posibles solucions, así como dos efectos que terían sobre os paises subdesenrolados.

Finalmente, a parte máis divertida chegou coa realización da "dinámica das cadeiras". Coa que se pretende facer un achegamento ao reparto da poboación do mundo. Logo, asígnaselle un valor económico a cada cadeira e móstrase o reparto real da riqueza mundial e da relación da mesma coa poboación dun xeito moi visual e sinxelo no que se fan patentes as diferentes situacións dos habitantes de cada país.


RECOMENDACIÓNS:

LIBROS:

Para comezar, recomendámosvos un libro interesante que está relacionado co tema tratado na ponencia de Enrique Sáez:

TÍTULO: Un solo mundo. La ética de la globalización.
AUTOR: Peter Singer
ISBN: 8449314909
SINOPSE: Peter Singer é coñecido polas súas orixinais, provocativas e valentes ideas sobre materias que van dende a condición animal ata a investigación xenética, pero nesta obra dirixe a súa atención ás cuestións éticas en torno á globalización, ademáis convídanos a pensar máis alá das fronteiras dos Estados-Nazón e a considerar o que podería significar unha ética global no mundo de hoxe. Singer expón preguntas novas acerca dunha ética dese tipo, e proporciona respostas esclarexadoras e prácticas. O libro abarca catro cuestións principais relacionadas coa globalización: o Cambio Climático, o papel da Organización Mundial do Comercio, os Dereitos Humanos e as intervencións humanitarias, e a axuda externa.

PROGRAMA DO CURSO 2008/2009

CRITERIOS de AVALIACIÓN

BIBLIOGRAFÍA